Innovatie begint bij spelen

Wat ontstaat er als tien jonge makers volledige vrijheid krijgen om te spelen? Tijdens de praktijkweken van het Advanced Textile Program (ATP) krijgt die vraag elke dag een ander antwoord. Hier draait alles om ontdekken, groeien, falen en opnieuw beginnen. Tussen de kleurrijke experimenten in het TextielLab loopt ook ontwerper Kiki van Eijk, dit jaar mentor van deze nieuwe generatie ontwerpers.

Van vaste waarde tot mentor

“Het museum heeft werk van mij in de collectie, ik had hier een solotentoonstelling en ik heb met vrijwel alle productontwikkelaars samengewerkt,” vertelt Kiki. “Dus toen ze me vroegen of ik mentor wilde worden, vond ik dat superleuk.”

Wat haar aansprak, is dat ATP zich richt op makers die maximaal drie jaar zijn afgestudeerd. “De deelnemers zijn net weer van een andere generatie dan ik. Ze staan nog fris in het vak en zitten niet vastgeroest in ideeën. Tegelijkertijd zijn ze professioneel genoeg om zelfstandig te werken. Ze hoeven hun identiteit niet meer te vinden en kunnen meteen de diepte in. Dat maakt het begeleiden heel interessant.”

Een rijke mix aan talent en achtergronden

Het Advanced Textile Program bevat online sessies, workshops, coaching en twee intensieve praktijkweken in het TextielLab. Deelnemers krijgen toegang tot de bibliotheek, textielcollectie, garens en high-end machines. Ze werken met experts van lab en museum, en met gerenommeerde professionals zoals Kiki en het ontwerpteam van Kvadrat.

Voor de editie van ATP 2025 werden tien deelnemers geselecteerd, uit onder meer Australië, Kenia, de Verenigde Staten, IJsland en Frankrijk. “We kozen bewust voor variatie in werk én cultuur. Iedereen heeft een andere achtergrond, en dat inspireert elkaar. En ik keek ook: wie durft zich er echt in te gooien zonder precies te weten waar het eindigt?”

Experiment boven eindresultaat

In het lab begint iedereen met een relatief eenvoudige ‘beginfile’, die ruimte biedt voor experiment. “Ze testen vooral op techniek en materiaal,” legt Kiki uit. “Wat gebeurt er als ik iets heel lang laat flotteren? Wat als ik extreem contrast in materiaal of structuur opzoek? De machines worden echt tot aan de grens uitgedaagd. Ieder heeft een eigen focus, maar ze zijn allemaal verre van standaard bezig.”

‘Niet lukken’ bestaat volgens Kiki niet. “Ook als iets niet gaat zoals verwacht, geeft het altijd informatie. Dan weet je: ik moet een dunnere draad proberen of een ander materiaal. Het is een essentiële stap in het proces. Zo werkte een van de makers, Adrian, bij het breien met heel stug linnen, wat eigenlijk niet zo’n goede combinatie is. Dan ontstaan er gaten, doordat het ‘misgaat’. Maar dat wil hij juist gebruiken, want daar komt een bepaalde vulling uit waar hij weer mee verder experimenteert. Dat is precies wat we willen bereiken met deze praktijkweken. Het doel is geen ‘af’ werk, maar een reeks rijke experimenten.”

Spelen als voorwaarde voor innovatie

ATP draait om innovatie, en daar heeft Kiki een uitgesproken visie op: “Ik denk dat je alleen maar innovatief bezig kunt zijn als je de ruimte krijgt om te spelen.” Ze haalt het voorbeeld aan van techneuten bij Philips, die vroeger vrij mochten experimenteren. “Zo is de cd-speler ontstaan. Dat ‘aankloten’ is niet luxe, het is noodzaak. Als je dit niet doet, ontstaat er niks nieuws. Ik zie ATP dan ook echt als een mooie inspiratie voor het bedrijfsleven. Wie weet wat er nog uit voortkomt.”

Sparringpartner, geen docent

Kiki coacht de groep informeel en midden in het maakproces. “Ik zoek ze op terwijl ze bezig zijn, kijk mee en geef ideeën of suggesties. Ik vind het juist interessant om te zien waar ze zelf in geïnteresseerd zijn en hoe ik hun project een stapje verder kan brengen door met ze mee te denken. Inspiratie komt van henzelf. Ik ben er als sparringpartner, niet als docent. Zij bepalen wat voor hen belangrijk is.”

Wat hoopt ze dat deze groep makers meeneemt na deze periode? “Dat ze inzien hoe belangrijk het is om zichzelf tijd te geven om zónder einddoel dingen uit te proberen. In het dagelijks leven denk je al snel: daar heb ik geen tijd voor. Maar juist die ruimte voor spel en onderzoek is echt onmisbaar.”

Wijze lessen

En wat is haar zelf bijgebleven van deze lichting? “Alle deelnemers hebben hun eigen, unieke manier van werken. Dat is voor mij heel inspirerend om te zien. Zo denkt Jacob op een heel vernieuwende manier over passement; hen werkt bijvoorbeeld met kernen die niet standaard zijn. Adrian luistert juist naar ‘wat de machine wil’. Soms zegt hij: ‘Nee, de machine wil het niet vandaag’. En dat is dan ook oké.”

“Isa ziet wat ze maakt als een beginpunt waar ze met haar handen verder op doorgaat. Elles is veel technischer, bijna als een engineer. Zij puzzelt tot in detail, ook met de programmeur. Wat bijzonder is aan deze periode, is dat je al die verschillende benaderingen naast elkaar ziet. In een normale werkweek plan je tijd in voor één project, maar hier komt alles tegelijk voorbij. Dat dwingt mij óók om opnieuw fris te kijken en te blijven spelen. Een mooie reminder.”

Toekomst van textiel

In het Advanced Textile Program komen talent, expertise en nieuwsgierigheid samen. Zo creëert het TextielMuseum | TextielLab synergie tussen textieltalenten en experts uit verschillende disciplines en met uiteenlopende achtergronden wereldwijd. Door experiment op hoog niveau te faciliteren en bevindingen te delen met een breder publiek, bouwen we aan vernieuwing in techniek, materiaal en duurzaamheid. Wat hier ontstaat, is de toekomst van textiel.

Tekst door Manon van Dijk