Nieuw productlabel toont herkomst van gebruikte materialen | TextielLab verduurzaamt

Er is weer een product toegevoegd aan de eigen lijn van het TextielMuseum. ‘Re_Work’ is een tafelkleed dat laat zien hoe duurzaam het kán anno 2025. Het is ontworpen door designcollectief Envisions, dat er een opvallend rood label aan vast maakte – geen klein flapje met wasinstructies, maar een compleet productpaspoort.

Foto: Josefina Eikenaar 

De opdracht voor het nieuwe by TextielMuseum-product ging naar designcollectief Envisions, dat eerder al tekende voor het tentoonstellingsontwerp van vier Makersgeheimen-exposities. Dit keer kwam er een specifiek verzoek bij: de focus moest op de verduurzaming van het maakproces te leggen. “De ontwerpers van Envisions werken heel onderzoekend, zij zijn echt goed in ontrafelen en weer opbouwen,” zegt Lise Brunt, materiaaladviseur van het TextielLab. 

Het tafelkleed dat uit die duurzame ‘reset’ is gekomen heeft de toepasselijke naam ‘Re_Work’ gekregen. Het is net gelanceerd in Eindhoven tijdens de Dutch Design Week en is vanaf nu te koop in de museumshop in Tilburg. Daar is het ook het hele jaar nog te zien op de expositie ‘Tafelgoed, tafelbeter’ in de Damastweverij achter de winkel. 

 

Re_Work 

Re_Work laat op verschillende manieren zien hoe duurzaam het kan anno 2025. Het project ging van start met een gezamenlijke brainstorm over wat duurzaamheid eigenlijk betekent in een textiele context en wat dan de belangrijkste voorwaarden zijn. De herkomst en het hergebruik van materiaal kregen daarbij hoge prioriteit. Het kleed is uiteindelijk gemaakt van afgedankte werkkleding en petflessen die op relatief kleine afstand van het lab zijn gerecycled en verwerkt. Een recyclingbedrijf in Duitsland heeft oude uniformen en plastic flessen omgezet in vezels, spinnerij Spinning Jenny in Nijverdal spon die tot kwalitatieve garens. De garens hebben maar 150 km hoeven reizen naar het TextielLab, waar ze zijn geweven op een ketting van GOTS-gecertificeerde biologische katoen: een nieuwe ongebleekte ketting – iets romiger dan wit – waarop het TextielLab vanaf nu alle labelproducten wil gaan weven. Tot slot zijn de tafelkleden hier ook afgewerkt, om vervolgens ter plekke te worden verkocht. 

 

Foto: Ronald Smits

Duurzaam damast 

Het ontwerp van het kleed is gebaseerd op het historische pellendamast uit de collectie van het TextielMuseum: een eenvoudige vorm van damast, waarbij keperbindingen motieven zichtbaar maken. Dit traditioneel geblokte huishoudtextiel was goedkoper dan damast, maar deed er in kwaliteit niet voor onder, het bleef jaren goed. Envisions vergrootte de keperbindingen uit en gebruikte deze als startpunt voor het dessin. In deze hedendaagse interpretatie van traditioneel tafelgoed wordt duurzaamheid vanuit verschillende invalshoeken belicht. Zo werd er niet alleen gekozen voor ongeverfd gerecycled garen van een Nederlandse microspinnerij, maar is er ook rekening gehouden met de mate van gebruik en de levensduur van het product. “We hebben dit product niet ontworpen als een tafelkleed dat alleen bij festiviteiten uit de kast komt,” zegt Sanne Schuurman van Envisions, “het is bedoeld voor alledaags gebruik.” Voortbordurend op het damast van vroeger, dat vaak nog gebruikt werd als poetsdoek als het mooie eraf was, zijn er speciale kniplijnen toegevoegd. Die bezorgen het kleed ook nog een aantrekkelijk ‘afterlife’: na gebruik als tafelkleed kun je het zonder rafelrandjes opknippen tot een stapel servetten of poetsdoeken. 

 

Groot rood label

Om deze duurzame pluspunten allemaal ook te laten weten aan de consument, is er een gloednieuw label ontwikkeld dat aan het kleed vastzit. Geen klein wit flapje dat je er zo snel mogelijk afknipt, maar een opvallend rood etiket op paspoortformaat met een aantrekkelijk grafisch ontwerp. “We hebben er bewust voor gekozen het te laten opvallen,” zegt Lise Brunt. “Dit label is ‘in your face’ zodat je meteen de informatie vindt die ertoe doet.” 

Met dit project sorteert het TextielLab alvast voor op het verplichte EU-paspoort dat eraan zit te komen. Het Digital Product Passport (DPP) – verplicht vanaf 2027 – gaat uit van een unieke identificatiecode, die de consument online inzicht geeft in de productieketen. Het mooie van het paspoortlabel van Envisions is dat het al heel veel toont zonder dat je je mobiel er meteen bij moet pakken aan tafel. De fijngeweven infographics laten zien welke materialen in het kleed zitten en waar die vandaan komen. In één oogopslag is duidelijk dat dit kleed op het moment van verkoop geen lange reis achter de rug heeft. Er staat ook een tekstje op dat iets meer over het ontwerpconcept vertelt. En natuurlijk een QR-code voor meer informatie via de webshop van het TextielMuseum. 

 

Foto: Josefina Eikenaar

Gerecycled en recyclebaar 

Dit eerste productpaspoort in de vorm van een label dient als testcase voor alle producten die hierna in het lab voor by Textielmuseum gemaakt worden. Met de introductie van het label geven het TextielMuseum en het TextielLab inzicht in de ecologische impact van hun producten, en willen zij ook laten zien welke stappen er gezet worden om die impact te verkleinen. “We geven openheid over waar is het gemaakt wie erbij betrokken zijn geweest, en hoe je het weer kunt hergebruiken,” aldus Brunt. “Daarmee anticiperen we ook op de UPV-richtlijnen voor textiel. Deze Europese regels moeten er in de nabije toekomst voor zorgen dat producenten meer verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van wat ze produceren, het percentage gerecycled materiaal dat ze gebruiken, en de recyclebaarheid van hun product.” 

 

Hoe voelt duurzaamheid? 

Werken met gerecyclede garens klinkt makkelijker dan het is: deze garens hebben een andere kleur en kwaliteit, ze zijn vaak wat grover. In het voortraject zijn verschillende garens van kleine spinnerijen in Nederland getest: “We wilden per se werken met een lokaal gerecycled garen dat voldoet aan de kwaliteit van ons label en dat we niet opnieuw hoefden te verven,” zegt Brunt. Die zoektocht leidde naar Spinning Jenny, die voor deze productie als beste uit de bus kwam. Sanne Schuurman vertelt dat ze behoorlijk hebben moeten schakelen gedurende het ontwerptraject: “Echt duurzaam produceren brengt beperkingen met zich mee voor het ontwerp. We gingen eerst bijvoorbeeld uit van veel meer kleur en ook de touch is net wat anders dan je van een tafelkleed gewend bent.” Hoe duurzaamheid voelt, kun je deze week zelf uittesten in het Klokgebouw op Strijp-S, of gewoon in de winkel van het TextielMuseum. Misschien is het wel iets voor thuis op tafel: het meest duurzame Dutch Design tafelkleed dat op dit moment te koop is. 

Te zien van 18 t/m 26 oktober bij de presentatie van Envisions in het Klokgebouw in Eindhoven en tot 10 januari 2027 in het TextielMuseum Tilburg op de expositie Tafelgoed, tafelbeter. Het kleed is te koop in de museumwinkel en in de online webshop.

Tekst: Willemijn de Jonge