Wat gaat er allemaal vooraf aan een op vorm gebreide schoen? Kun je een dragende constructie maken op een vlechtmachine? En hoe laat je een geweven jaloezie reageren op de zon? In het TextielLab zoeken ontwerpers met verschillende experts naar antwoorden. De expositie Makersgeheimen biedt een openhartig kijkje in dat creatieve proces. Laat je inspireren door de ‘achterkant’ van een product en ontdek meteen de mogelijkheden van het TextielLab.
De twaalf stalen stellingskasten lijken zo uit de ateliers van de ontwerpers en kunstenaars te komen; wie heeft er nou niet zo’n GS3-kast in zijn studio staan die langzaam volgroeit met eigen werk en inspiratiemateriaal? Ook op de tentoonstelling zijn de planken gevuld met ‘work in progress’. Ontwerpschetsen vol aantekeningen, een oud boek over bindingstechnieken, garenklossen in alle soorten en kleuren, en talloze stalen uit de verschillende fases van het onderzoek. Het maakt nieuwsgierig naar wat daaruit is voortgekomen. Zo zie je in de kast van Suzanne Oude Hengel de voorzichtige vorm van een waterschoen in een synthetisch breisel omhoogkomen. Hoe is dat afgelopen?
Focus op het proces
De uitkomst wordt niet meteen prijsgegeven, het gaat hier in de eerste plaats om het ontwerp- en maakproces. En dat is in geen ander museum zo aanwezig als in het TextielMuseum. Omdat ontwerpers in het TextielLab zo intensief samenwerken met productontwikkelaars, technische experts, garendeskundigen en conservatoren is het proces bovendien heel goed te volgen. De tentoonstelling Makersgeheimen legt de focus op de ‘achterkant’ van het product, die je meestal niet te zien krijgt bij een museumstuk. Met name voor vakgenoten is dat vaak nog interessanter dan het eindproduct zelf. Bovendien is deze expo voor ontwerpers die nog niet kennismaakten met het TextielLab ook een mooie kans om de mogelijkheden daarvan te verkennen.
Schoen Suzanne Oude Hengel, foto: Masha Bakker
Pop-up patronen
De veertien deelnemers aan Makersgeheimen hebben allemaal ontwerpend onderzoek gedaan in het TextielLab. Ze hebben in het lab de ruimte gekregen om met verschillende technieken, materialen en vormen te experimenteren, en nu krijgen ze in het museum een podium om dat aan een breed publiek te laten zien. Het is een divers gezelschap van productontwerpers, modeontwerpers en kunstenaars. Sommigen werkten al veel vaker met textiel, anderen helemaal niet. Voor ontwerpersduo Alissa + Nienke was het bijvoorbeeld hun eerste textielproject. Zij werkten in 2019 in het lab aan de ontwikkeling van The Sun Show: jaloezieën voor een vergaderruimte op het ministerie van OCW, met een pop-up patroon dat reageert op het zonlicht. In hun kast zie je het papieren model liggen waarmee ze bij meesterwever Stef Miero kwamen. “Hij legde ons precies uit wat de consequenties van keuzes voor ons uiteindelijke ontwerp zouden zijn,” zegt Alissa van Asseldonk. “En ook hoe we de specifieke eisen die we aan ons ontwerp stelden, op de weefmachine voor elkaar konden krijgen. Hoe we de perfecte bolling en stijfheid konden bereiken, bijvoorbeeld. Dat leek in eerste instantie makkelijker dan het uiteindelijk was, haha.”
Draad voor draad
In de video die ook in de kast te zien is, wordt hun gezamenlijke zoektocht naar de juiste look, feel en functionaliteit duidelijk. Eerst werden de pop-up vingers bijvoorbeeld uit het weefsel gelaserd, maar de ontwerpers vonden dat de randen dan te hard werden. De productontwikkelaar weven haalde de productontwikkelaar borduren erbij; met geborduurde afwerkingen lukte het een textielere uitstraling te krijgen. Je moet het zien om het te begrijpen, en het is precies dat wat de tentoonstelling doet. Natuurlijk, zegt Alissa, hadden zij en Nienke hun ontwerp ook naar een weverij kunnen sturen voor uitvoering, maar dan hadden ze die stap in de afwerking ongetwijfeld gemist. “Het was vast sneller gegaan, maar dan was de uitkomst wel totaal anders geweest. Juist de interactie met Stef en de machines hier in het lab was leerzaam. Dat heeft er ook voor gezorgd dat we nu veel vaker met textiel werken. Het spreekt ons echt aan om een ontwerp draad voor draad op te bouwen.”
Spacers
Terug naar de gebreide schoenen van Suzanne Oude Hengel. In haar kast ligt nog geen enkele hele schoen, maar wel een fascinerende reeks proeven die daar een ingrediënt voor zouden kunnen zijn: een kleurrijke verzameling kleine mutsjes, wafelstructuren, ribbreisels, spacers en meer. In de bijbehorende podcast vertelt ze met productontwikkelaar Sarena Huizinga hoe ze samen voortdurend van alles uitproberen en steeds een stapje verder komen. “Het gaat mij om het maken, leren en experimenteren. Dat is een continu proces,” zegt Oude Hengel. Het proefje van de waterschoen is van TPU-garen dat ze van BASF krijgt. “Ik ben daar samen met ontwerper en lasexpert Joris de Groot mee aan het experimenteren. Dat materiaal kun je aan elkaar smelten. Normaalgesproken moet ik afkanten op de breimachine en dat duurt heel lang. Maar door de randen nu te lassen, hoeft dat niet meer. En er zit ook een bepaalde esthetische kant aan, verwacht ik. De schoen wordt mooier, steviger. Al doende komen we daarachter.”
Verrassing
Dat het maken van kleine mutsjes tot mooie schoenen kan leiden, is te zien in de volgende ruimte. Het voelt als een aangename verrassing dat daar alsnog de uitkomsten van alle processen getoond worden. Daartussen pronken een aantal op vorm gebreide schoenen. Oude Hengel: “Uiteindelijk vertellen de stappen die ik tijdens het creëren zet het verhaal van het product. Ik ben blij dat ik dat hier kan laten zien. Om anderen te inspireren, en ook om feedback te krijgen op waar ik mee bezig ben.”
Makersgeheimen is tot en met 8 mei 2022 te zien in het TextielMuseum.
