In de installatie in het Stedelijk Museum doet ‘Potatoes, Riots and Other Imaginaries’ meer denken aan een sculptuur dan aan een wandkleed. Het krult zich sierlijk om de kijker heen en laat zich aan het einde nonchalant op de vloer zakken. Eigenlijk is dit het begin: hier start de vertelling van vier met elkaar verweven beeldverhalen over de positie van vrouwen door de eeuwen heen. Het begint rond 1900, toen vrouwen waren aangewezen op huisnijverheid: je ziet ze uien en garnalen pellen, bonen doppen en poetsen. Het volgende hoofdstuk zoomt in op de Aardappeloproer in de Amsterdamse Jordaan in Amsterdam. En een stukje verderop hebben de ‘meisjes van de fabriek’ een plek gekregen op het kleed als de nieuwe arbeidskrachten ten tijde van de industrialisatie.

Verzachtend

Naarmate het verhaal vordert, worden steeds meer verbindingen gelegd tussen heden en verleden, tussen Mercedes Azpilicueta’s persoonlijke ervaringen en de grotere bewegingen in vrouwenemancipatie. Zo zien we naast de meisjes in de Nederlandse fabrieken Azpilicueta zelf als tiener op de catwalk aan het werk in Argentinië, om de collectie in haar moeders kledingwinkel aan te prijzen. En aan het einde van de vertelling refereren beelden van de Ni Una Menos-protesten in Buenos Aires weer naar de Aardappeloproer van een eeuw eerder in Amsterdam, waar de Argentijnse kunstenaar nu al vijf jaar woont. In de gigantische collage wisselen historische archiefbeelden – uit de bibliotheek van het TextielMuseum, het Nationaal Archief en het Jordaanmuseum – elkaar af met recentere foto’s uit eigen verzameling. “Het verleden resoneert nog steeds in het dagelijkse leven,” zegt Azpilicueta. “We zijn de geschiedenis voortdurend aan het herschrijven. Met deze textiele vertaling met daarin ook persoonlijke herinneringen, probeer ik die geschiedenis te belichamen en verzachten.”

Puzzel

Azpilicueta is zelf in verschillende rollen op het kleed te zien – als demonstrant, als aanstaand moeder en als professionele maker in het TextielLab. Daar staat ze samen met productontwikkelaar Judith Peskens achter de grote Dornier weefmachine om haar pièce de résistance te maken. Ze zochten samen twaalf garens uit voor het palet van honderdvijfentwintig kleuren. Met uiterste precisie vertaalde Peskens de Photoshop-bestanden met honderden beelden in kaarten voor de machine. “Er zitten zó veel details, zó veel gezichten in,” aldus Peskens. “Je kunt met die kleuren heel veel kanten op: maak je lichtblauw met blauw en wit of voeg je er ok een beetje oranje of groen aan toe? Ik hou van die puzzel, vooral als hij aan het einde zo goed klopt als hier. De volgende uitdaging was om alles net zo leesbaar als op de foto’s te weven zonder dat de machine zou vastlopen op de kleurwisselingen. Ook dat is gelukt – met veel testen en het aanpassen van pixels en bindingen.” Azpilicueta: “Gelukkig heeft Judith een heel scherp oog voor de details, zij ziet al voordat we beginnen met weven waar het anders moet.”

Loslaten

Peskens: “Omdat Mercedes hoogzwanger was toen het kleed gemaakt werd, was ze er niet alle dagen bij in het lab. Af en toe had ik een dag alleen om me volledig op de uitwerking van de details te concentreren. Het fijne aan werken met Mercedes is dat zij begrip heeft voor de tijd die zoiets nodig heeft. Zij is ook in staat de originele foto los te laten. We maken geen print, maar een weefsel. Daarmee krijgt het een heel andere dimensie.” Beiden vinden dat de textiele materialisatie het ontwerp heeft verdiept en tot leven brengt. “Toen het geweven kleed in het gangpad van het lab lag, werd de schaal van het geheel pas goed zichtbaar,” zegt Azpilicueta. “Die verraste me toen toch nog.” Ze is enthousiast over het proces van co-creatie dat eraan voorafging: “We hebben al vaker samengewerkt, Judith kent mijn werk en weet wat ik belangrijk vind. Bovendien heeft ze echt hart voor wat ze maakt, ze voelt zich verbonden met het werk. Daarom vond ik dat zij er ook een plek in verdiende.”