nlen
nlen

Threads of Innovation: een terugblik

Op 2 december vierde het symposium Threads of Innovation de resultaten van de onderzoeksprogramma’s in het TextielLab. Met presentaties, rondleidingen, Q&A’s met de kunstenaars en de lancering van een nieuwe open call werd de volgende onderzoeksfase ingeluid.

Ontwerpers, kunstenaars, designstudenten, researchers, techneuten en andere professionals uit de sector verzamelden zich maandag 2 december in het TextielMuseum op een uitverkocht symposium: Threads of Innovation. Er werd teruggeblikt op vier jaar onderzoek en ontwikkeling (R&D) in het TextielLab, het innovatieve werk dat daaruit voortgekomen is, en hoe dat stemt tot meer.

BIS

De R&D-projecten die in de plenaire sessie voor het voetlicht komen zijn mogelijk gemaakt dankzij de regeling Culturele basisinfrastructuur (BIS). Die vierjarige rijkssubsidie heeft ruimte gecreëerd voor verdieping. In het TextielLab kan meer dan voorheen tijd worden geïnvesteerd in experimenten gericht op innovatie en verduurzaming. Onderzoek doen zonder krappe deadlines of een van tevoren bepaald eindpunt: veel sprekers benadrukken wat een luxe dat is in de textielindustrie. En hoeveel dat kan opleveren in deze unieke werkplaats midden in een museum waar vakmanschap, kennis en kunst samenkomen. De uitkomsten worden hier vandaag met trots gedeeld.

Foto’s: Roos Pierson

Drift

Zo wordt al sinds 2021 samengewerkt met DRIFT in een ontwerpend onderzoek naar het weven van zelfdragende constructies. Een lange reeks experimenten leidde tot I am Storm, de sprookjesachtige installatie van interactieve grashalmen op de tentoonstelling ‘Is it alive?’. DRIFT’s Creative Lead Development Sarah Michel vertelt hoe de wiegende pluimen in co-creatie met het TextielLab zijn ontwikkeld, waarbij het over en weer schakelen tussen de ontwerpers en de vakmensen in het lab cruciaal was voor het eindresultaat. Maar de bijvangst van dit ontwikkeltraject is voor de industrie misschien nog wel interessanter. De proeven die gedaan werden met weefsels van metaaldraad inspireerden het labteam om hiermee door te gaan. En met succes: voor zover bekend, zijn in het TextielLab de eerste jacquardweefsels van 100 procent metaal van de industriële Dornier-machine gekomen.

Weven met metaal

In een van de middagsessies laat productontwikkelaar Judith Peskens zien hoe dat weven met metaal vorm kreeg – eerst op de semi-industriële TC2 machine, maar daarna ook op de grotere computergestuurde Dornier-machine, waar het lukte om met een aluminium ketting en inslag te weven. Om de potentie daarvan vanuit verschillende invalshoeken te beoordelen, werden de gemaakte samples samen met DRIFT bekeken. En om die blik nog verder te verruimen, wordt in het nieuwe jaar een open call gelanceerd: geïnteresseerde ontwerpers en kunstenaars worden uitgenodigd een idee te pitchen voor een nieuwe toepassing op de metalen ketting. De interessantste voorstellen dingen mee naar deelname aan een gezamenlijk onderzoeksproject in het TextielLab.

Foto’s: Jelle Verheijke 

Vormbreien

Ook op het gebied van breien is er stevig geïnnoveerd. Eind 2023 is vanuit het TextielLab een R&D-programma gestart om de grenzen van het vormbreien op te rekken in samenwerking met drie totaal verschillende kunstenaars. Eén van hen is modeontwerper Henrik Vibskov, die uit Denemarken is overgekomen voor een presentatie in Tilburg. Toen hij werd uitgenodigd voor deelname had hij nog nooit van het TextielLab gehoord, maar op aanraden van zijn medewerkers besloot hij mee te doen.

Hij vertelt dat hij de eerste maanden zoekend was, ietwat worstelde met de vorm die het werk moest krijgen. Dat is niet af te zien aan de groep rondbuikige wezens die hij samen met rondbrei-expert Mathilde Vandenbussche maakte voor de SHAPE-tentoonstelling in het museum. Vibskov assembleerde de 3D-gebreide onderdelen tot een fascinerende populatie met menselijke eigenschappen, die trillend en licht tingelend op de expositie samenscholen tussen de andere volumineuze body art.

Gebreide AI-kunst

Op de ‘guided tour’ door curator Susanne Rüsseler, wordt die body art wat meer geduid en krijgen deelnemers een inkijkje in de maakprocessen. Er wordt langer stilgestaan bij The Rooom Divider van Marlou Breuls, en Symbiotic Skin Metamorphosis van Elmo Mistiaen, die ook meededen aan het vormbreiprogramma. In de Sample Studio naast het lab geeft Mistiaen met productontwikkelaar Sarena Huizinga een presentatie over de ontwikkeling van zijn werk. Op zoek naar een symbiose tussen mens en insect maakte hij met behulp van AI beelden die niet van echt te onderscheiden zijn – alleen bestonden ze tot nu toe alleen op het scherm. Huizinga slaagde erin ze tot leven te laten komen op de vlakbreimachine. Ontwerper en ontwikkelaar pingpongden met samples: Mistiaen voedde zijn AI-tool met foto’s van Huizinga’s samples en gaf het geëvolueerde ontwerp weer terug voor een nieuwe sample-ronde. Zo groeide fictie stap voor stap uit tot een tastbaar ontwerp.

Foto’s: Jelle Verheijke 

Wisselwerking

Het is een mooi voorbeeld van de innovatiekracht die de onderlinge wisselwerking met zich meebrengt. Kunstenaars of ontwerpers weten vaak niet wat er precies kan met machines en materiaal. Niet gehinderd door technische grenzen, slagen zij erin de productontwikkelaars te bewegen tot het verleggen van die grenzen. Vice versa laten de ontwerpers zich inspireren door de stalen van de productontwikkelaars. Beide partijen stappen bewust uit hun comfortzone om iets te maken waarvan ze niet wisten dat het kon. Het zijn lastige trajecten op onbekend terrein, lang niet alles lukt. Machines lopen vast, kleuren lopen uit, werk krimpt te veel in de was, sensoren en motortjes laten het afweten. Maar de ruimte voor trial en error loont. “Ik wilde iets waarvan ik niet wist hoe ik het moest tekenen,” zegt Otobong Nkanga in een presentatie die ze samen met Stef Miero geeft over het ontwikkeltraject van hun laatste wandkleed. “En ik wist niet hoe ik dat moest maken,” zegt Miero. Het spectaculaire resultaat van dat onzekere begin is nu te zien in het MoMA in New York.

Foto’s: Jelle Verheijke 

Duurzaamheid

Een terugkerend thema op het symposium is duurzaamheid. Er komen veel vragen over van de deelnemers, die willen weten of dit wel een agendapunt is van een lab dat de industrie op nieuwe ideeën zou kunnen brengen. Materiaaladviseur Lise Brunt stelt het publiek gerust met een update over het gebruik duurzame garens; duurzaamheid staat hoog op de agenda. Er wordt gewerkt met een gerecyclede brandvertragende ketting op de weefmachine die voldoet aan EU-regulering, sommige productontwikkelaars zijn al digitaal aan het samplen en voor de R&D-programma’s is werken met duurzame garens een absolute voorwaarde. Zo heeft Elmo Mistiaen gewerkt met innovatief microbengaren en is voor de transparante huid van de Vibskovs wezens een gerecycled PET-garen gemaakt door een Belgische fabrikant van tennisracketsnaren.

Photos: Jelle Verheijke 

Zwermers

Er staat te veel op het programma om alles te kunnen zien. Gelukkig wordt de presentatie van het Advanced Textile Program (ATP) nog een keer overgedaan met een tentoonstelling komend voorjaar, en kun je op verzoek ook op een ander moment nog uitleg over het depot on demand en de stalenboeken in de bibliotheek krijgen. Op 2 december wordt de dag afgesloten met een performance van het Tilburgse gezelschap Zwermers. In een magische verkleedsessie van drie kwartier lang laten zij zien wat textiel voor je identiteit kan doen en hoe die identiteit gelaagd en altijd in beweging is. Naar aanleiding van de vraag ‘wie hangt er in mijn kledingkast’ werken zij zich als in trance door een indrukwekkende stapel kleren heen. Genoeg stof om over na te denken op weg naar huis.

Tekst: Willemijn de Jonge

Foto’s: Jelle Verheijke