Hebe Verstappen, hoofd van het TextielLab, is er in de kerstvakantie voor gaan zitten: het jaaroverzicht van 2023. “Wat bij het zien van al die projecten terugkwam, is de gezamenlijke passie waarmee eraan gewerkt is.”
“De wereld kwam dit jaar naar Tilburg en Tilburg ging de hele wereld over,” aldus Verstappen. “We hebben samengewerkt met kunstenaars en ontwerpers uit onder andere Finland, Libanon, Letland, Zuid-Korea, China, Engeland, de VS.” Ze noemt het enorme wandkleed dat met de Zweedse fotograaf Miriam Bäckström ontwikkeld werd voor het Art Museum in het Amerikaanse Buffalo. De wandkleden die Jen Wood en Emanuel Admassu op de architectuurbiënnale in Venetië lieten zien. De overzichtstentoonstelling van Kustaa Saksi in het Design Museum in Helsinki, de 3D-weefsels van Samira Boon voor een Hermès-winkel in Shanghai, en de 3D-gebreide sculpturen van Yu-Mei Huang die komend najaar op het London Design Festival te zien zijn. Het rijtje is niet compleet, het jaaroverzicht laat veel meer zien. Bovendien is er ook veel werk gemaakt dat nog niet tentoongesteld is; om de primeur voor de kunstenaars niet te verstoren, wordt dat werk pas getoond in het overzicht van volgend jaar.
360 graden wandkleed van Miriam Bäckström voor the Art Museum in Buffalo. Foto: Brenda Bieger
“Breng verschillende talenten samen in het ecosysteem van het TextielLab en je krijgt prachtige dingen.”
Hebe Verstappen
Een terugblik naar 2023 in het lab. Foto: Patty van den Elshout. Video: Blickfänger. Montage: Pippi Dijkstra
Internationale community
Verstappen: “We zijn trots op de groeiende extramurale collectie. We werken steeds gerichter aan het opbouwen van een internationale community waarin uitwisseling van kennis en kunde centraal staat.” Het Advanced Textile Program, dat het afgelopen jaar de tweede editie beleefde, was daar een mooi voorbeeld van. Na een overweldigende hoeveelheid inschrijvingen voerde het team samen met kunstenaar Otobong Nkanga een hele reeks selectiegesprekken, om een uitgebalanceerde interdisciplinaire groep te kunnen samenstellen: “Breng al die talenten met verschillende achtergronden samen in het ecosysteem van het TextielLab en je krijgt prachtige dingen.”
Deelnemers van Advanced Textile Program aan de slag in het lab. Foto: Patty van den Elshout
Focus op duurzaamheid
Een andere rode lijn in het jaaroverzicht zijn de projecten met een focus op duurzaamheid. Neem het vegan tuftwerk van Erez Nevi Pana, de lampen van gerecyclede visnetten van Philips en Aleksandra Gaca, de sculpturale jurken van biologisch afbreekbare garens van Jef Montes en de organisch gevormde kunstwerken van Maartje Fliervoet. “Voor ons zijn dergelijke ontwikkelprojecten een signaal om de komende jaren nog meer op die duurzaamheid in te zetten,” aldus Verstappen. “We zien het als een opdracht om de mogelijkheden van werken met duurzame garens uit de breiden.” Die uitbreiding blijft een thema op alle vlakken. Bladerend door het overzicht blikt Verstappen terug op een periode waarin opvallend is geïnvesteerd in mensen, machines en mogelijkheden.
Erez Nevi Pana en zijn vegan tuftwerk. Foto: Patty van den Elshout / Van visnet tot armatuur, van Aleksandra Gaca en Philips. Foto: via Aleksandra Gaca
Meer mensen en machine
Zo is het team vorig jaar uitgebreid met twee jonge techneuten bij weven en breien, een materiaaladviseur, passementexpert en hoofd van het assemblage-atelier – nieuwe gezichten die binnenkort via de TextielLab-nieuwsbrief worden voorgesteld. Daarnaast is ook in het machinepark aanzienlijk geïnvesteerd. De uitbreidingsslag begon al in 2021 met de komst van de imposante weefmachine van 3,5 meter breed. In 2022 kwam daar een semi-industriële TC2 weefmachine bij, die onder andere werd ingezet voor het R&D-traject rond weven met metaal. Dat onderzoek beleefde het afgelopen jaar een doorbraak met de opschaling naar de computergestuurde Dornier-machine. Het labteam was weken bezig met het handmatig aanknopen van een aluminium ketting op deze industriële machine; het is gelukt om daar metalen samples van metaal mee te weven. De ketting is inmiddels weer van biologisch katoen, maar nu bewezen is dat het kán, zijn er plannen voor een open call waarin ontwerpers worden uitgenodigd een voorstel in te dienen rondom weven met metaal. Er wordt momenteel hard gewerkt aan de film die de uitkomsten van het onderzoek openbaar maakt.
Wevers bij het aanknoopproces van de aluminium ketting. Foto’s: Josefina Eikenaar.
R&D-breiprogramma
Na alle experimenten op het gebied van weven, heeft het TextielLab onlangs een nieuw R&D-programma gelanceerd op het gebied van breien. Het jaaroverzicht toont al een aantal werken die op vorm gebreid zijn, dat wil zeggen dat ze in één stuk al 3D van de machine komen. Om de mogelijkheden van die techniek verder te verkennen, is in december een nieuwe vlakbreimachine geïnstalleerd. Die zogenoemde S-machine is momenteel in gebruik door de Belgische AI-kunstenaar Elmo Mistiaen, die samen met productontwikkelaar Sarena Huizinga het eerste deel van het R&D-breiprogramma op zich neemt. Hij zal in 2024 opgevolgd worden door Marlou Breuls, en Henrik Vibskov. De laatste heeft ook plannen voor de nieuwe rondbreimachine die in 2023 is geïnstalleerd. Het afgelopen jaar hebben de rondbreiers en vlakbreiers elkaar wegwijs gemaakt op ‘hun’ machines, om meer kruisbestuiving tussen de beide breitechnieken mogelijk te maken. Wie dit jaar in het lab komt werken zal zeker wat meekrijgen van het R&D-breiprogramma: de drie geselecteerde kunstenaars krijgen het hele jaar door de tijd om de diepte in te gaan met hun experimenten, die uiteindelijk tot een groot object moeten leiden.
De nieuwe s-machine wordt geïnstalleerd in het lab. Foto: Josefina Eikenaar. / Productontwikkelaar Sarena Huizinga en kunstenaar Elmo Mistiaen verkennen de vlakbreimachine. Foto: Josefina Eikenaar.
Museaal podium
Voor die objecten is een nieuwe tentoonstelling gepland in het najaar met de titel ‘Volume – transforming identities’. “Ik ben superdankbaar dat we als museum een podium kunnen bieden voor de projecten die we in het TextielLab maken,” benadrukt Verstappen. In 2023 toonden drie exposities wat de ontwikkelingen in het lab kunnen opleveren. ‘Textile Now’ bood een wandeling langs de technische hoogstandjes van de afgelopen jaren, ‘Is it Alive?’ haalde de wereldpers met magisch bewegende installaties, en ‘Makersgeheimen #’3 maakte de maakprocessen ook voor een jonger publiek aantrekkelijk. Dit jaar wordt het podium voor ontwerpers en kunstenaars nog wat groter gemaakt. Naast de tentoonstellingen op zaal (o.a. ‘Makersgeheimen #4’) wordt in de nieuwbouw van het museum het ‘panoramadek’ geprogrammeerd met labwerk van jong talent: de deelnemers van het Advanced Textile Program, afstudeerders uit binnen- en buitenland en natuurlijk de stagiairs. En er komt ook een symposiumprogramma bij. “Het wordt een vol, rijk programma in 2024,” aldus Verstappen. “Het is in Tilburg te doen komend jaar.”
Tentoonstelling ‘Textile Now – elke draad een verhaal’ in het TextielMuseum. Foto: Kevita Junior / Installatie ‘I am Storm’ van DRIFT bij de tentoonstelling ‘Is it alive?’. Foto: Patty van den Elshout
