Op de Salone in Milaan is al jaren veel werk uit het TextielLab te zien, maar dit jaar maakten we ook onze entree op de Biënnale van Venetië met een aantal imposante wandkleden. Via het Textiellab vonden de werken van vier internationale kunstenaars hun weg naar Venetië.
Vorige maand was Italië dé hotspot op het gebied van design en kunst: in één week tijd werd niet alleen de Salone del Mobile in Milaan geopend, maar ook de veel grotere Biënnale in Venetië. Deze internationale kunstmanifestatie, met deelnemers uit meer dan 80 landen, is dé plek om te zien wat er wereldwijd speelt op het gebied van kunst. Wat opvalt, is hoe ontzettend veel textiel werk er dit jaar te zien is. Daar zitten voor het eerst ook vier kunstwerken bij die in het TextielLab ontwikkeld zijn: een al eerder gemaakt wandkleed van Otobong Nkanga, maar ook drie recente producties van Ishola Akpo, Liz Collins en Bouchra Khalili.
Foreigners Everywhere
Deze zestigste editie van de Biënnale, getiteld ‘Foreigners Everywhere’, draait om anders zijn. Het ‘vreemde’ is een terugkerend begrip, of het nu gaat om overal buitenlanders tegenkomen, of zelf een vreemde zijn – of je zo voelen. Afgeleide thema’s die in veel werk naar voren komen zijn migratie, ontheemding, de erfenis van het kolonialisme, discriminatie en xenofobie. De Biënnale laat een wereld van verdeeldheid zien, met gelukkig ook her en der een sprankje hoop. De werken die in het TextielLab zijn ontwikkeld, sluiten daar qua thematiek naadloos op aan.
Ìyálóde
Zo herstelt Ishola Akpo (Benin, 1983) de vergeten vrouwen uit de geschiedenis van Afrika in ere. In het eerste paviljoen van Benin brengt hij miskende heldinnen voor het voetlicht met het wandkleed Ìyálóde. De Ìyálóde is een hooggeplaatste vrouwelijke leider in traditionele Yoruba-gemeenschappen.
Het werk is geïnspireerd op koningin Tassi Hangbe uit de 18e eeuw en haar relatie met de Amazones, een vermaard vrouwenleger uit die tijd. Op een archieffoto van dit inheemse leger heeft Akpo de enige man die daar als leider opstond laten verdwijnen onder een nieuw beeld van een hedendaagse, kleurrijke vrouw. Zij is er in uitvergroot formaat overheen genaaid met opvallende rode steken: een statement om sterke vrouwen op de voorgrond te plaatsen en hun erkenning te geven voor hun rol.
Productontwikkelaars Lotte van Dijk en Judith Peskens maakten er twee losse wandkleden van, in twee verschillende soorten stof. De ene is het archiefbeeld, geweven met zwarte, witte en zilveren garens. Het gebruik van flotteringen zorgt hier voor de vaagheid die de oude foto ook vertoont. De gekleurde applicatie van de Queen werd apart geweven. Daarin zijn veel fijnere, felgekleurde en glanzende garens gebruikt, met gouden draden voor haar accessoires en sieraden. Akpo legde in Venetië zelf nog de laatste hand aan de afwerking. Daar naaide hij de al bevestigde applicatie van de koningin nog eens extra vast met dikke rode steken die de vervanging benadrukken.
Rainbow Mountains
In het centrale paviljoen presenteert Liz Collins (VS, 1968) twee werken die ook over gender gaan: Rainbow Mountains: Moon & Weather. De twee wandkleden die in het TextielLab gemaakt zijn hangen aan weerszijden van een doorgang en vormen samen één beeld. Uit ijzige bergtoppen met een dreigende achtergrond verrijzen verschillende kleurige regenbogen. Collins beschrijft het zelf als een “fantasy of a queer Utopia that is just out of reach”. Die fantasie wordt verlevendigd met bolbliksem en een maan in roze sferen: een queer wereld, waarin je queer ook kunt vertalen als anders dan anders. Dat wordt hier verbeeld als kleurrijk natuurverschijnsel in een weerbarstig landschap. Een serieuze boodschap in een opgewekte uitvoering, die tussen het vele zwaarmoedige werk zorgt voor verlichting.
Sea-Drift
In het Arsenale, de tweede locatie van de Biënnale, hangt een kleed dat in het TextielLab geborduurd is voor kunstenaar Bouchra Khalili (Marokko, 1975): Sea-Drift. Het project is onderdeel van The Mapping Journey Project, waarin Khalili al jarenlang de persoonlijke ervaringen van vluchtelingen en staatlozen verbeeldt. Het witte borduursel op een indigoblauwe linnen doek stippelt de dodelijke routes uit die vluchtelingen uit West-Afrika afleggen op weg naar de Canarische eilanden. De ijzingwekkende trajecten komen overeen met de oude indigoroutes, daarom besloot Khalili het weefsel met natuurlijk indigo te verven.
Unearthed – Sunlight
Tot slot een doek waarover we al vaker geschreven hebben. In de tentoonstelling ‘From Ukraine; Dare to Dream’ is niet alleen een orgel te zien dat gemaakt is met de resten van Russische raketten, maar ook het gigantische wandkleed Unearthed – Sunlight, van Otobong Nkanga (Nigeria, 1974). Zij ontwikkelde dat in 2021 samen met Stef Miero in het TextielLab als onderdeel van een serie van zes kleden. Deze voeren de kijker mee in een fascinerende maar ook beklemmende vertelling over de aarde en het water. De kleden verbeelden de destructieve aanwezigheid van de mens in die natuur, en de prangende maatschappelijke thema’s die aan het leven op aarde verbonden zijn. De serie voert van de diepste krochten van de oceaan, Abyss, naar de alles verzengende zon: Sunlight. Die laatste hangt tot en met 1 augustus nog in het in het Palazzo Contarini Polignac. Ook dit geweven landschap straalt hoop uit: een wereld waarin de destructieve tactiek van de verschroeide aarde plaatsmaakt voor iets veel mooiers.
Biënnale Venetië
De Biënnale van Venetië is nog geopend tot 24 november 2024. De tentoonstelling ‘From Ukraine: Dare to dream’ met het werk van Otobong Nkanga is daar te zien tot 1 augustus.
Het ontwikkelproces van Traces of a Queen van Ishola Akpo is vanaf 8 juni in het TextielMuseum te zien in de expo Makersgeheimen#4.
