Op de expositie Makersgeheimen #4 is het gigantische gebreide wandkleed van Fanja Bouts te zien, dat zij voor haar afstuderen in het lab maakte met Mathilde Vandenbussche. Haar cartooneske tekenstijl laat zich zo goed vertalen in textiel, dat ze binnenkort terugkeert voor een tweede opdracht.
Al tijdens haar studie natuur- en sterrenkunde aan de UvA, begon Fanja Bouts ook aan de Rietveld Academie. Na die twee bachelors doet ze nu een master Milieuwetenschappen in Wageningen. Daarnaast heeft ze ook nog haar eigen veganistische cateringbedrijfje. En ze illustreert: tekenen is voor haar een manier om zich – tussen alle bedrijven door – te uiten. Al doende ontstaan hele beeldverhalen, waarin zij humor en satire inzet om het vernietigende effect van de mens op de aarde te laten zien. “Het zou mooi zijn als ik via mijn werk iets positief kan veranderen, al was het maar een klein beetje.”
Spektakelstuk
Het spektakelstuk waarmee Bouts vorig jaar aan de Rietveld afstudeerde, viel op in de kunstwereld. Het werd bekroond met de Public Choice Award van Ron Mandos en kreeg veel media-aandacht. Dit gebreide wandkleed van tien meter lang draagt een bijpassend lange titel: ‘A Largely Distorted yet Surprisingly Ordered Map of Regular Irregularities: A Dense Description of The Present Day History of The Future’. De explosie van kleurrijke figuren, planeten, gebouwen en excentrieke wezens oogt in eerste instantie als een vrolijk zoekplaatje. Maar wie inzoomt, ziet een aanklacht tegen de onverzadigbare honger van de mens naar meer. De bio-industrie, monocultuur, het effect van pesticiden, en het kapitalistische systeem dat daaraan ten grondslag ligt. De big bang in het midden presenteert een pinautomaat en de tekst ‘In money we trust’: we worden geboren in een kapitalistisch systeem waarin het vooral om geld draait.
Foto: Simon Pillaud
Foto: Josefina Eikenaar
“Samen sparren over werk is me goed bevallen.”
Fanja Bouts
Houtskool
Dat dit universum vol tegenstellingen een gebreid werk is geworden, was niet van tevoren bedacht. “Ik ben er een beetje per toeval ingerold,” aldus Bouts. Het begon met een houtskooltekening op canvas, die zij aan haar docent op de Rietveld liet zien. Die zag er een wandkleed in en adviseerde om eens bij het TextielLab te gaan kijken. Op de valreep solliciteerde Bouts bij het lab naar een afstudeerplek met een schetsontwerp voor de weefmachine. “Toen werd ik gebeld: ze wilden het doen, maar dan wel op de rondbreimachine.” Het vergde niet alleen enig omdenken, maar ook een flinke aanpassing in de schets wegens het compleet andere formaat. Gelukkig was daar productontwikkelaar Mathilde Vandenbussche: “Het is fascinerend om te zien wat Mathilde met die machine kan. Ik werk normaliter heel veel alleen. Samen sparren over werk had ik nog nooit zo ervaren, dat is me goed bevallen. En die afhankelijkheid van de draad vind ik mooi. Het blijft een verrassing wat er van de machine komt.”
Dubbeldoek
Omdat de meterslange tekening te zwaar was voor het geheugen van de rondbreimachine, is het project in delen gebreid. Daarbij was het een uitdaging om de tekening naadloos door te laten lopen. Bijzonder is de toepassing van een nieuwe dubbeldoektechniek waarbij de vier kleuren in het werk vrij gebruikt kunnen worden, iets waar het lab met de vorige rondbreimachine beperkter in was. Daardoor ontstaat een verrassend beeld met een bijna geweven uitstraling. Er is een oplage van drie gemaakt, waarvan er eentje verkocht is en de tweede nu te zien is in het TextielMuseum. Het hangt op de tentoonstelling Makersgeheimen #4, inclusief de stalen en schetsen uit het ontwikkelproces. Daar is ook een legenda aan toegevoegd, ontworpen door Daniel García Muñoz die dit jaar afstudeert aan de Rietveld Academie. Het derde kleed is vanaf september in Spanje te bewonderen, in de buurt van Barcelona, op de vijftiende Manifesta-biënnale.
Foto: Patty van den Elshout
“Het blijft een ontdekkingsreis.”
Fanja Bouts
Vrachtverkeer
De internationale aandacht voor het wandkleed heeft inmiddels nieuwe opdrachtgevers aangetrokken. Deze zomer begint Bouts aan een nieuw ontwerp voor de Douane, voor collectie Rijksoverheid. “Ik heb nu ervaren dat mijn cartooneske tekenstijl en teksten heel goed vertaald kunnen worden in textiel. En het past erbij: historisch gezien vertellen wandkleden ook vaak verhalen met verschillende kanten. Daarnaast heeft zo’n kleed ook nog iets praktisch: het is zacht, geeft warmte, dempt geluid, je kunt het oprollen en onder je arm meenemen.” Het nieuwe wandkleed, dat dit keer wél geweven wordt, is bestemd voor het nieuwe vrachtgebouw op de luchthaven, dat met 61.000 vierkante meter vloeroppervlak een van de grootste logistieke luchthavengebouwen ter wereld wordt. Voor het ontwerp gaat Bouts verschillende medewerkers interviewen over hun dagelijkse werk. Het wordt weer een beeldverhaal met een vleugje kritiek: “Op deze plek mag de klimaatboodschap natuurlijk niet ontbreken, maar die breng ik wel met humor.”
Ontdekkingsreis
In oktober zijn de productiedagen op de weefmachine ingepland voor het Schiphol-kleed. Dan gaat Bouts samen met productontwikkelaar Lotte van Dijk experimenteren met verschillende bindingen en de structuren die daaruit komen. “Bij mijn afstuderen ging ik er blind in, nu weet ik iets meer. Maar ik ga wel weer voor een nieuwe techniek, het blijft een ontdekkingsreis. Ik had van tevoren geen idee hoe het zou gaan lopen allemaal, maar textiel heeft me echt gepakt.”
Foto: Patty van den Elshout
Tekst: Willemijn de Jonge
